Hoe herken je een emotioneel behoeftige ouder – en hoe kom je los van die dynamiek?"

De behoeftige ouder: wanneer het kind moet geven wat het zelf nodig heeft

 

In het systemische werk, zoals helder beschreven in De Fontein van Els van Steijn, komt de term ‘de behoeftige ouder’ naar voren als een kernconcept om een verstoorde ouder-kindrelatie te duiden. Het gaat om situaties waarin de ouder, vaak onbewust, het kind gebruikt om een eigen leegte op te vullen. Niet het kind ontvangt liefde, aandacht en bevestiging – maar wordt juist de bron daarvan voor de ouder.

 

Het kind wordt gezien als iemand die moet geven wat de ouder zelf tekortkomt, zoals aandacht, zingeving of bestaansrecht. Daarmee ontstaat er een rolomkering: jij zorgt voor je ouder, in plaats van andersom. Dit soort dynamiek laat diepe sporen na, zeker als je als kind gevoelig, empathisch of neurodivers bent. Je wordt loyaal, want dat is wat kinderen instinctief doen. En in die loyaliteit ontwikkel je een scherp voelend vermogen voor wat de ander nodig heeft, terwijl je intussen het contact met je eigen behoeften verliest.

 

Je leert je waarde af te meten aan je bijdrage aan het geluk van de ander. Je voelt je verantwoordelijk voor andermans stemming, past je automatisch aan zonder dat iemand het hoeft te vragen, en ervaart schuld als je wél voor jezelf kiest. Je leert dat jouw grenzen minder belangrijk zijn dan die van de ander. Ondertussen blijf je op een dieper niveau verlangen naar bevestiging, vooral van mensen die emotioneel eigenlijk niet beschikbaar zijn. Je gaat geloven dat je pas goed genoeg bent als je iets oplost, draagt of geeft – nooit gewoon om wie je bent.

 

Voor mensen met een neurodivers brein, zoals bij ADHD, is dit nog complexer. Want wie je bent – met je intensiteit, gevoeligheid, vindingrijkheid en snelheid – sluit vaak niet aan bij een ouder die vooral met zichzelf bezig is. Je voelt je dan niet alleen verantwoordelijk voor die ouder, maar ook structureel verkeerd begrepen. Je leert al jong dat je ‘te veel’ bent, ‘te druk’, ‘te chaotisch’, terwijl je in werkelijkheid alleen maar anders in elkaar zit.

De combinatie van een behoeftige ouder en een niet-afgestemd brein maakt dat je voortdurend overprikkeld raakt, jezelf forceert om te voldoen aan verwachtingen die niet bij je passen, en een diepe twijfel ontwikkelt over wie je bent.

 

Als volwassene zie je dit terug in terugkerende patronen. Je blijft zoeken naar erkenning, vooral van je ouder – ook al weet je dat die waarschijnlijk niet komt. Je voelt je schuldig bij het stellen van grenzen, je raakt vermoeid door de voortdurende aanpassing, en het lukt je niet om helemaal los te komen van de onderstroom die altijd om jouw aandacht vraagt. Soms raak je verstrikt in relaties waarin je opnieuw te veel geeft. En er is vaak een onbestemde woede aanwezig – richting de ander of jezelf – die moeilijk te plaatsen is. Die woede is een signaal: dat jouw ruimte structureel is overschreden, en dat je lichaam nog steeds de last draagt van een rol die nooit van jou was.

 

Het doorbreken van deze dynamiek begint met bewustwording. Inzicht in je familiesysteem helpt je om te zien wat je hebt gedragen, en wat van jou mag afvallen. Je gaat beseffen dat jij geen ouder voor je ouder bent – nooit was, en nooit hoeft te zijn. Dat jouw waarde niet ligt in hoe goed je voor anderen zorgt, maar in wie je bent als mens. Dat je gevoelens van schuld, rouw en gemis serieus mag nemen. En dat je grenzen mag stellen, ook als dat betekent dat je minder deelt, tijdelijk afstand neemt of bepaalde gesprekken niet meer aangaat.

 

Innerlijk kindwerk speelt hierin een belangrijke rol. Door opnieuw contact te maken met

het jonge deel in jezelf dat altijd heeft gewacht op bevestiging of liefde, kun je die dynamiek gaan helen. Je leert luisteren naar je eigen behoeften, grenzen en verlangens. Je herstelt de verbinding met het kind in jou dat nooit mocht ontspannen, dat altijd alert was op andermans stemming, en dat nu eindelijk mag uitrusten.

 

Dit werk vraagt bereidheid om eerlijk te kijken, om jezelf serieus te nemen en om het patroon te doorbreken – niet met afwijzing, maar met helderheid en volwassen liefde. Je hoeft het niet alleen te doen. Als je merkt dat dit thema resoneert of dat je dit verder wilt uitdiepen, weet dan dat je van harte welkom bent voor een reading of een therapeutische sessie. Daarin kunnen we samen kijken naar jouw plek, jouw verhaal en hoe je stap voor stap weer thuis kunt komen bij jezelf.